,,WITAJ MAJ, TRZECI MAJ…”
231 lat temu, 3 maja 1791 r., Sejm Czteroletni przyjął ustawę rządową, która przeszła do historii jako Konstytucja 3 maja. Była to druga na świecie i pierwsza w Europie ustawa regulująca organizację władz państwowych, a także prawa i obowiązki obywateli.
Konstytucja umożliwiła sprawne działanie sejmu, z którego usunięto „liberum veto”, a wprowadzono głosowanie większościowe. Konstytucja stworzyła sprężystą władzę wykonawczą z rządem zwanym Strażą Praw i królem na czele. Wolna elekcja została zastąpiona dziedzicznością tronu. Władza sądownicza była oddzielona od ustawodawczej i wykonawczej.
Konstytucja uważała religię rzymsko-katolicką jako panującą, jednak wszystkim innym wyznaniom zapewniała również tolerancję. Pozbawieni praw politycznych pozostali chłopi, odebrano je również szlachcie-gołocie, która jako klientela magnatów często zakłócała przebieg sejmików.
Mieszczanie otrzymali przywileje przysługujące dotąd tylko szlachcie, takie jak prawo nietykalności osobistej i majątkowej, prawo nabywania dóbr ziemskich, dostęp do niemal wszystkich stanowisk oraz realny udział we władzy, pełną autonomię administracyjną i sądową w miastach.
Wielka reforma została zniweczona już w połowie 1792 r. Było to związane z militarną interwencją Rosji, wezwaną przez opozycję w formie konfederacji targowickiej.
Po upadku Rzeczypospolitej w 1795 roku, Konstytucja 3 maja stała się symbolem wielkich dokonań i dowodem na to, że można było stworzyć silne, sprawne i nowoczesne państwo. Jej legenda pobudzała do walk o jego odrodzenie przez cały okres zaborów. Polacy dzięki przyjęciu Konstytucji 3 maja odzyskali poczucie własnej wartości i szacunek dla swego politycznego dziedzictwa. W latach niewoli były to ważne czynniki wzmacniające wolę walki o odzyskanie własnego państwa.